Zasób Archiwum UJ powiększył się o przekazane ostatnio z Centrum Edukacji Przyrodniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego fascynujące materiały z XIX i XX w. Stanowią one dorobek naukowy wybitnych polskich antropologów: Juliana Talko-Hryncewicza, Izydora Kopernickiego oraz Kazimierza i Eugenii Stołyhwo. Materiały te wzbogacą zespół Spuścizn Archiwum UJ.
Julian Talko-Hryncewicz (1850–1936) był lekarzem, antropologiem i etnografem, badaczem Syberii, profesorem Uniwersytetu Wileńskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wśród przejętych dokumentów tego uczonego znajdują się materiały biograficzne oraz unikatowe materiały z badań terenowych ludów zamieszkujących Syberię, w tym m.in. pomiary czaszek, notatki biologiczne, fotografie Buriatów. Uzupełnią one znajdującą się już w naszym zasobie spuściznę tego uczonego (sygn. Archiwum UJ, Sp. 3).
Kazimierz Stołyhwo (1880–1966) zainteresował się antropologią pod wpływem kontaktów z Julianem Talko-Hryncewiczem, lekarzem jego rodziny. Po odbyciu studiów antropologicznych w Warszawie i w uczelniach europejskich utrzymywał bliskie kontakty z uczonymi zagranicznymi. W 1905 r. przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa zorganizował pierwszą w Polsce Pracownię Antropologiczną. Był profesorem antropologii i anatomii. Aresztowany podczas Sonderaktion Krakau, w czasie II wojny światowej przebywał w obozie koncentracyjnym. Po wojnie powrócił do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego żona Eugenia Stołyhwo (1894–1965) była nie tylko cenionym antropologiem i badaczką rozwoju fizycznego człowieka, ale również pierwszą rektorką Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Krakowie w latach 1950–1955. Przekazana spuścizna archiwalna tego wybitnego małżeństwa obejmuje ponad 1,5 mb. (sygn. Archiwum UJ, Sp. 252). Do najcenniejszych nabytków należą: dokumenty osobiste, korespondencja prywatna i służbowa z lat 1904-1964, rękopisy artykułów naukowych, różnorodne materiały dotyczące badań terenowych, m.in. dokumentacja wyjazdów naukowych do Egiptu oraz fotografie.
Ostatnia z przejętych spuścizn to materiały Izydora Kopernickiego (1825–1891), lekarza, anatoma i antropologa, członka korespondenta Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890 r. Powstaniec styczniowy, po powrocie z emigracji zamieszkał w Krakowie, od 1878 r. był docentem, a później profesorem antropologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W trakcie pracy naukowej w UJ prowadził badania kraniologiczne, obejmujące pomiary czaszek ludzi żyjących, osobistości historycznych i jednostek z czasów przedhistorycznych. Dokumenty z nim związane zostały wydzielone jako odrębna spuścizna (sygn. Archiwum UJ, Sp. 251). Znalazły się tam notatki osobiste i naukowe, materiały warsztatowe i listy.
Dziękujemy bardzo Dyrekcji i Pracownikom Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ za przekazanie tych bezcennych dla nauki i dziedzictwa uniwersyteckiego materiałów. Za kontakt i pomoc w tym przedsięwzięciu dziękujemy serdecznie Pani dr hab. Iwonie Wronce, prof. UJ z Zakładu Antropologii Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych oraz Panu prof. dr hab. Bartoszowi Płachno z Instytutu Botaniki UJ.
Opracowała: Edyta Paruch.
