Kartki z Dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Projekt Archiwum UJ.
Koordynatorzy projektu
dr hab. Maciej Zdanek
dr hab. Przemysław M. Żukowski
Projekt Archiwum UJ.
dr hab. Maciej Zdanek
dr hab. Przemysław M. Żukowski
Do kręgu krakowskich świętych i błogosławionych formalnie dołączył otoczony od końca średniowiecza kultem - nowy błogosławiony - Michał Giedroyć z klasztoru św. Marka, którego kult publiczny został właśnie zatwierdzony przez papieża Franciszka (jest to tzw. beatyfikacja równoważna)
Michał pochodził z miejscowości Giedrojcie, prawdopodobnie z rycerskiej rodziny litewskiej. Tradycja ugruntowana od końca XVI w. związała go z książęcym rodem Giedroyciów. Urodził się prawdopodobnie w latach 20. XV w. Wstąpił do klasztoru marków w Bystrzycy. Była to litewska placówka mendynckiego zakonu kanoników regularnych od pokuty błogosławionych męczenników, zwanych popularnie cyriakami, a w Polsce markami, ponieważ ich główny klasztor na naszych ziemiach znajdował się w Krakowie przy kościele św. Marka. Do tego klasztoru Michał został wkrótce przeniesiony i spędził tu swoje pokorne, ascetyczne życie jako zakrystian. Zmarł 4 maja 1485 r. w opinii świętości. Został pochowany w kościele św. Marka obok wejścia do zakrystii.
Sprawa jego studiów i uzyskania stopnia bakałarza sztuk na Wydziale Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego jest zawikłana. Tradycja ta utrwaliła się w XVII w. i dawniejsi badacze nie mieli co do tego wątpliwości. W metryce uniwersyteckiej znajduje się w semestrze zimowym 1461 r. wpis Mikołaja syna Jerzego z Giedrojci, rozpoczęty skreślonym imieniem Michał. Dlatego część współczesnych uczonych uznała jednak, że nie chodzi o sławnego zakonnika. Drugim istotnym argumentem był fakt, że o jego studiach nie wspomnieli Maciej z Miechowa, odnotowujący świętych krakowskich XV w., ani pierwszy biograf Michała – profesor sztuk Jan z Trzciany. Niemniej jednak w księdze promocji Wydziału Sztuk odnotowano w 1465 r. uzyskanie stopnia bakałarza sztuk przez Michała z Giedrojciów i jest to bardzo mocne świadectwo. Przy tym wpisie naniesiono w XVII w. noty: „książę litewski” i „błogosławiony z zakonu Najświętszej Maryi de Metro”, identyfikując go jednoznacznie. Michał był więc bakałarzem naszego Uniwersytetu. Ponadto najstarsza biografia pióra Jana z Trzciany, profesora Wszechnicy Jagiellońskiej i wybitnego humanisty, która powstała w 1544 r., nie mówiła o studiach Michała, ale przekazała tradycję (mit) o wzajemnej przyjaźni ówczesnych świątobliwych mężów Krakowa. Do grona tego należeć mieli: Jan Kanty, Szymon z Lipnicy, Izajasz Boner, Stanisław Kazimierczyk, Michał Giedroyć i Świętosław Milczący. Większość z nich była związana z Uniwersytetem instytucjonalnie, przez studia lub towarzysko, a na pewno formowały ich wypracowywane i pielęgnowane w kręgu uniwersyteckim idee reformy Kościoła, nowej pobożności i filozofii moralnej. Świętość Michała Giedroycia wykuwała się w tej właśnie atmosferze „szczęśliwego wieku Krakowa”. Z tego powodu można z pewnością witać go w gronie świętych i błogosławionych wywodzących się z Uniwersytetu Jagiellońskiego lub z nim związanych, których niedawno przypomniała wystawa „O świętości! Uniwersytet Jagielloński i jego święci wychowankowie” w Muzeum UJ, na której i bł. Michał miał – słusznie i zasłużenie – swoje miejsce.
Autor: dr hab. Maciej Zdanek, prof. UJ
Ilustracja ze zbiorów Biblioteli Cyfrowej Polona.
Ilustracja ze zbiorów Biblioteli Cyfrowej Polona.
Ilustarcja ze strony internetowej Sakralne Dziedzictwo Małopolski.