Kartki z Dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Projekt Archiwum UJ.
Koordynatorzy projektu
dr hab. Maciej Zdanek
dr hab. Przemysław M. Żukowski
Projekt Archiwum UJ.
dr hab. Maciej Zdanek
dr hab. Przemysław M. Żukowski
Dnia 28 października 1487 r. zmarł Jakub z Szadka (ok. 1412-1487), profesor prawa i rektor Uniwersytetu Krakowskiego, postać dobrze znana historykom średniowiecza, a prawie w ogóle szerszemu kręgowi odbiorców
28 października 1487 r. zmarł Jakub z Szadka (ok. 1412-1487), profesor prawa i rektor Uniwersytetu Krakowskiego, postać dobrze znana historykom średniowiecza, a prawie w ogóle szerszemu kręgowi odbiorców. Pochodził z małego miasteczka w dzisiejszym województwie łódzkim. W 1428 r. rozpoczął studia. Szybko osiągnął stopnie bakałarza i magistra sztuk wyzwolonych, uczył w szkole w Sandomierzu, po czym wstąpił na służbę biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, jednego z najważniejszych dostojników i polityków ówczesnego Królestwa Polskiego. Później został doktorem prawa.
Wykształcenie stało się dla niego trampoliną do wysokich godności kościelnych i kariery. W 1455 r. król Kazimierz Jagiellończyk nadał mu szlachectwo, a do swego herbu Wieniawa przyjął go przyjaciel Jan Długosz, wybitny kronikarz. Od tej pory widzimy Jakuba na służbie monarchy jako dyplomatę i eksperta w sprawach prawnych. W 1463 r. uzasadnił prawa Polski do Mazowsza, dzięki czemu przeprowadzono włączenie Rawy i Gostynia do Królestwa. Brał czynny udział w pokojowych rokowaniach z Zakonem krzyżackim, które zakończyły się zawarciem pokoju toruńskiego i powrotem Pomorza Gdańskiego do Polski w 1466 r. Później angażował się w negocjacje z Czechami i Węgrami.
Nie zapomniał przy tym o swej uczelni. Dwukrotnie był rektorem, w 1476 r. zreformował Collegium Minus, przekazał uczelni część swej biblioteki, a w testamencie ufundował katedrę na Wydziale Prawa. Jest więc jednym z wielu zasłużonych profesorów naszego Uniwersytetu, którzy działalność naukową i ofiarność na rzecz uczelni łączyli z ofiarną służbą na rzecz państwa i społeczeństwa.
1. Doktor dekretów to inaczej doktor prawa kanonicznego; nazwa stosowana była od średniowiecza, ponieważ trzon prawa kanonicznego stanowił "Dekret" Gracjana i "Dekretały" Grzegorza IX oraz dwa inne zbiory (Klementyny i Liber sextus)
2. "hy" wydawcy dali zgodnie z pisownią oryginału; odpowiada to klasycznej formie "hii", czyli "ci": "ci zostali zapisani"
3. Adnotacje przy poszczególnych osobach odnoszą się do uiszczenia opłaty wstępnej: "solvit totum" - zapłacił wszystko, tj. całą stawkę, która na Uniwersytecie Krakowskim wynosiła 8 groszy polskich; pierwsze trzy osoby mają zbiorczą adnotację "solverunt per IIII grossos" - zapłacili po 4 grosze; inni "solvit IIII grossos", "solvit VI grossos", "solvit II grossos", "solvit V grossos" itd. Oznacza to, że płacili część stawki. Opłatę różnicowano ze względu na zamożność studenta. Najbiedniejsi byli w ogóle zwalniani z jej płacenia, natomiast zdarzali się hojni studenci, którzy dobrowolnie płacili więcej. Opłaty są czasem poprawiane, ponieważ jeśli ktoś starał się później o promocję na stopień, musiał uzupełnić opłatę do pełnej kwoty i dokonywał dopłaty, co wtórnie uzupełniano w księdze.
Ilustracja to karta z Metryki Uniwersytetu Krakowskiego z wpisami studentów podczas drugiego rektoratu Jakuba z Szadka w semestrze zimowym 1475/1476 r., Biblioteka jagiellońska, rkps 258, s. 284.
Autor: dr Maciej Zdanek.