19 marca 1431 r. rozpoczęła się kilkudniowa wielka dysputa teologiczna między profesorami Uniwersytetu Krakowskiego a poselstwem z Czech. Odbyła się ona na zamku wawelskim w obecności króla Władysława Jagiełły

19 marca 1431 r. rozpoczęła się kilkudniowa wielka dysputa teologiczna między profesorami Uniwersytetu Krakowskiego a poselstwem z Czech. Odbyła się ona na zamku wawelskim w obecności króla Władysława Jagiełły i licznych możnowładców wchodzących w skład rady Królestwa. Wielkim nieobecnym był natomiast biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, który z powodu przybycia husytów rzucił na Kraków interdykt i opuścił miasto. Ze strony czeskiej występowali przedstawiciele radykalnych taborytów – kaznodzieja i wódz Prokop Wielki oraz angielski teolog Piotr Payne. Bronili oni doktryny husyckiej. Przeciwko nim występowali profesorowie Uniwersytetu Krakowskiego: Mikołaj Kozłowski, Andrzej z Kokorzyna, Franciszek z Brzegu, Benedykt Hesse, cysters Jakub z Paradyża, Eliasz z Wąwolnicy i Jan Elgot z Ligoty. Bronili oni doktryny katolickiej i wykazywali, że nauczanie Husa jest nieortodoksyjne. Była to batalia intelektualna, w której Uniwersytet Krakowski po raz kolejny zaprezentował swoje potępienie dla husytyzmu i wierność Kościołowi rzymskokatolickiemu. Postawę taką profesorowie przyjęli od kiedy nauczanie czeskiego profesora i reformatora Jana Husa zaczęło wyraźnie odbiegać od nauczania Kościoła.

Po okresie wyczekiwania, gdy w 1415 r. Hus został skazany przez sobór w Konstancji i jako heretyk spalony na stosie – wyrok ten uczeni krakowscy uznali za słuszny. Ze zgrozą obserwowali niszczące skutki rewolucji husyckiej, w tym upadek Uniwersytetu Praskiego, który był matką krakowskiej Almae Matris. W licznych traktatach zwalczali komunię dla świeckich pod dwiema postaciami (tj. chleba i wina), rzekomą nieważność sakramentów sprawowanych przez grzesznych kapłanów oraz radykalnie pojmowaną zasadę ubóstwa Kościoła. Współpracowali z episkopatem w walce z herezją przez wizytacje parafii, kontrolę ksiąg i kazań, pisanie traktatów teologicznych i eklezjologicznych oraz podręczników dla duchowieństwa, a także intensywne kaznodziejstwo. Na uniwersytecie nie tolerowano zwolenników husytyzmu, a do przysięgi immatrykulacyjnej wprowadzono wyrzeczenie się nauk Husa. Profesorowie krakowscy pozostali nieugięci nawet wtedy, gdy Władysław Jagiełło – otoczony czcią fundator i dobrodziej uczelni – forsował sojusz z Czechami ze względów politycznych. Dawali tym samym wyraz postawie, że prawda stoi ponad koniunkturalnym pragmatyzmem.

Fot. Karty z opisem dysputy krakowskiej w „Rocznikach” Jana Długosza. W gronie dyskutujących profesorów krakowskich omyłkowo został wymieniony Stanisław ze Skarbimierza, wówczas już nieżyjący (zm. 9 I 1431 r.). Kraków, Biblioteka XX. Czartoryskich, tzw. rękopis Koniecpolskich z XVI w., k. 506v-507r, (podobizna: https://dlugosz.polona.pl).

Autor: dr Maciej Zdanek.