Kartki z Dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Projekt Archiwum UJ.
Koordynatorzy projektu
dr hab. Maciej Zdanek
dr hab. Przemysław M. Żukowski
Projekt Archiwum UJ.
dr hab. Maciej Zdanek
dr hab. Przemysław M. Żukowski
19 marca 1431 r. rozpoczęła się kilkudniowa wielka dysputa teologiczna między profesorami Uniwersytetu Krakowskiego a poselstwem z Czech. Odbyła się ona na zamku wawelskim w obecności króla Władysława Jagiełły
19 marca 1431 r. rozpoczęła się kilkudniowa wielka dysputa teologiczna między profesorami Uniwersytetu Krakowskiego a poselstwem z Czech. Odbyła się ona na zamku wawelskim w obecności króla Władysława Jagiełły i licznych możnowładców wchodzących w skład rady Królestwa. Wielkim nieobecnym był natomiast biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, który z powodu przybycia husytów rzucił na Kraków interdykt i opuścił miasto. Ze strony czeskiej występowali przedstawiciele radykalnych taborytów – kaznodzieja i wódz Prokop Wielki oraz angielski teolog Piotr Payne. Bronili oni doktryny husyckiej. Przeciwko nim występowali profesorowie Uniwersytetu Krakowskiego: Mikołaj Kozłowski, Andrzej z Kokorzyna, Franciszek z Brzegu, Benedykt Hesse, cysters Jakub z Paradyża, Eliasz z Wąwolnicy i Jan Elgot z Ligoty. Bronili oni doktryny katolickiej i wykazywali, że nauczanie Husa jest nieortodoksyjne. Była to batalia intelektualna, w której Uniwersytet Krakowski po raz kolejny zaprezentował swoje potępienie dla husytyzmu i wierność Kościołowi rzymskokatolickiemu. Postawę taką profesorowie przyjęli od kiedy nauczanie czeskiego profesora i reformatora Jana Husa zaczęło wyraźnie odbiegać od nauczania Kościoła.
Po okresie wyczekiwania, gdy w 1415 r. Hus został skazany przez sobór w Konstancji i jako heretyk spalony na stosie – wyrok ten uczeni krakowscy uznali za słuszny. Ze zgrozą obserwowali niszczące skutki rewolucji husyckiej, w tym upadek Uniwersytetu Praskiego, który był matką krakowskiej Almae Matris. W licznych traktatach zwalczali komunię dla świeckich pod dwiema postaciami (tj. chleba i wina), rzekomą nieważność sakramentów sprawowanych przez grzesznych kapłanów oraz radykalnie pojmowaną zasadę ubóstwa Kościoła. Współpracowali z episkopatem w walce z herezją przez wizytacje parafii, kontrolę ksiąg i kazań, pisanie traktatów teologicznych i eklezjologicznych oraz podręczników dla duchowieństwa, a także intensywne kaznodziejstwo. Na uniwersytecie nie tolerowano zwolenników husytyzmu, a do przysięgi immatrykulacyjnej wprowadzono wyrzeczenie się nauk Husa. Profesorowie krakowscy pozostali nieugięci nawet wtedy, gdy Władysław Jagiełło – otoczony czcią fundator i dobrodziej uczelni – forsował sojusz z Czechami ze względów politycznych. Dawali tym samym wyraz postawie, że prawda stoi ponad koniunkturalnym pragmatyzmem.
Fot. Karty z opisem dysputy krakowskiej w „Rocznikach” Jana Długosza. W gronie dyskutujących profesorów krakowskich omyłkowo został wymieniony Stanisław ze Skarbimierza, wówczas już nieżyjący (zm. 9 I 1431 r.). Kraków, Biblioteka XX. Czartoryskich, tzw. rękopis Koniecpolskich z XVI w., k. 506v-507r, (podobizna: https://dlugosz.polona.pl).
Autor: dr Maciej Zdanek.