Kartki z dziejów UJ - Archiwum - Uniwersytet Jagielloński

14 X - Dzień Edukacji Narodowej

Data tego święta nawiązuje do powstania Komisji Edukacji Narodowej 14 X 1773 r., która przeprowadziła wielką reformę polskiego szkolnictwa. Także Uniwersytet Krakowski został wtedy poddany rewolucyjnym przekształceniom

14 X to Dzień Edukacji Narodowej. Data tego święta nawiązuje do powstania Komisji Edukacji Narodowej 14 X 1773 r., która przeprowadziła wielką reformę polskiego szkolnictwa. Także Uniwersytet Krakowski został wtedy poddany rewolucyjnym przekształceniom.

Pierwotny stosunek Komisji Edukacyjnej do najstarszej polskiej uczelni był bardzo krytyczny. Oświeceniowi działacze i intelektualiści uznawali uczelnię za siedlisko zacofania. Na szczęście proreformatorsko nastawieni profesorowie weszli w porozumienie z młodym, zaledwie 26-letnim księdzem Hugonem Kołłątajem. Był on wychowankiem kolonii akademickiej w Pińczowie, studentem i magistrem filozofii uniwersytetu, który świeżo powrócił ze studiów we Włoszech. Kołłątaj był nieprzeciętnym umysłem i istnym wulkanem energii. Zasypał Komisję swoimi rozprawami, w których uzasadnił historyczne znaczenie krakowskiej Amae Matris i przedstawił plany jej reformy. Pozyskał przychylność biskupa Michała Jerzego Poniatowskiego, brata króla, który miał decydujący głos w KEN. Został wizytatorem i w latach 1777-1778 zreformował Szkoły Nowodworskie i Wydział Filozoficzny.

W 1780 r. nastąpiła generalna reforma uczelni. Zyskała ona nową nazwę – Szkoła Główna Koronna – i nową organizację. Językiem wykładowym zamiast łaciny stał się język polski. Założono klinikę uniwersytecką, Ogród Botaniczny i Obserwatorium Astronomiczne. Na potrzeby nauk przyrodniczych i matematycznych zbudowano Collegium Phisicum przy ul. św. Anny, które dziś nosi imię Kołłątaja). Uniwersytet stał się nowoczesnym ośrodkiem edukacji i nauki według wzorów oświeceniowych.

Autor: dr Maciej Zdanek.

Data opublikowania 14/10/2016

Polecamy również